ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПӘНДЕРІН АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ КІРІКТІРЕ ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ

 

Кансеитова У.Р. п.ғ.к., аға оқытушы

Кенжабаева М.Д. 1-курс магистранты

ҚазМемҚызПУ

 

Қазіргі заман талаптарына сай білім беру жүйесі де жетіліп, жаңа қырларын ашуда. Демек бұл орта білім берудің мазмұнын жаңарту болып табылады. Бұл оқытудың құзыреттілікке бағдарланған оқыту моделіне біртіндеп өтуге жағдай жасайтын білім беру жүйесін дамыту бағдарламасын әзірлеуді, жүзеге асыруды және оқытуды ұйымдастырудың дәстүрлі емес әдістері мен түрлерін, сондай-ақ түрлі пәндерді кіріктіріп оқыту сабақтарын қолдануды талап етеді. Мұндай бағдарламалардың бірі - «Үш тілде білім беруді дамытудың 2015-2020 жылдарға арналған жол картасы». Аталған бағдарламаны орындаудың негізгі жолдарының бірі жаратылыстану пәндерін кіріктіріп оқыту бойынша оқу-әдістемелік құрал әзірлеу болып саналады.                 

Кіріктіріп оқыту дегенде ең алдымен сабақта пәнаралық байланыстарды дамытуды қарастыру маңызды екені ескеріледі. Тіл мен пәнді пәнаралық байланысты жүзеге асырып оқыту танымдық міндеттерді, ұсыныстар жасауды, оқушының шығармашылық әлеуетін жүзеге асыруға көп жағдай жасалады [1].

Жаратылыстану бағытындағы пәндерді оқыту контексінде Қазақстандағы ең маңызды тіл – ағылшын тілі болып саналады, сондықтан да кіріктіріп оқытудың негізгін ағылшын тілі сабақтары алады. Ағылшын  тілін оқыту үрдісіне кіріктіруді енгізу - ең алдымен, оқушының сабақ үстінде дамуы мен оның психологиялық жағдайын ескере отырып, оқытуды нығайту мүмкіншіліктеріне бағытталған.

Жалпы білім беретін жаратылыстану-математика бағытындағы мектеп мұғалімдері үшін, орта білім беру мазмұнын жаңарту негіздерінің бірі, үштілді білім беруде заманауи CLIL әдісін белсенді қолдану өте тиімді. Ағылшын тілін жаратылыстану бағытындағы пәндермен кіріктіріп оқыту арқылы оқушыларды білім алуға қызығушылықтарын арттыруға, оларды  ғылыми тіл дағдыларын дамытуға, химиялық элемент терминдерін ана тілінде ғана емес, ағылшын тіліндегі баламасын қолдануға және олардың ағылшын тілінде сауатты түрде «Үштілділік» ұлттық жоба аясында білімін дамуға болады.

Сонымен бұл әдіс оқушылардың тілдік қарым-қатынас қажеттілігі мен мүмкіндіктерін ана тілінде ойлануларына жағдай жасайды және бір мезгілде екі пәнді бірдей оқытуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, алайда негізгі назар тілге де, тілдік емес пәнге де аударылуы мүмкін. Сондай-ақ ағылшын тілін жаратылыстану бағыты пәндерімен  кіріктіріп оқыту барысында қолданылатын әдіс-тәсілдерін атап көрсетер болсақ. Олар:

1.      Оқушылар арысында диктанттар жүргізу;

2.      Диалогтік немесе монологтік түрде оқушыларды бір-бірімен  тілдесуін дамыту бойынша жаттығулар орындау.

3.      Жаңа мәтіндер арқылы оқушылармен жұмыстар жасау.

4.      Сөздер мен сөйлемдерді жаздыру арқылы бір-бірімен өзара тексерулер жүргізу.

5.      Қолданылған мәліметтің көлемін арттырып отыру.

6.      Оқушыларды әр түрлі терминдерді жатқа айтуға дағдыландыру [2].

Ағылшын тілі арқылы жаратылыстану-математика бағытындағы атап айтқанда, физика, информатика, биология, химия пәндерін кіріктіріп оқытудың ұстанымдары мен тәсілдерін қазіргі білім жүйесінде кеңінен ауқымды түрде қарастырып жатқаны мәлім.

Осыған орай жаратылыстану пәндерінің ішінде химия пәнін ағылшын тілінде оқытудың маңыздылығын айта кетер болсақ, ең алдымен оқушылардың химиялық терминдерге байланысты  сөздік қорын кеңейте отырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық қабілеттерін шыңдауға, өмірде болып жатқан әрбір химиялық құбылыстарды ағылшын тілінде жеткізе білуге дағдылануға үлкен мүмкіндік туғызады.

Сонымен қатар, еліміздің басқа мемлекеттермен қарым-қатынасы артып, нығайған шақта ағылшын тілін еркін меңгере отырып, кезкелген салада ағылшын тілін қолдана отырып қарым-қатынасты жүргізе алатын жас ұрпақты тәрбиелеу әрбір педагог ұстаздардың айқын мақсатының бірі. Сол мақсатқа жету жолында аянбай еңбек етіп жүрген ұзтаздар қауымы қаншама [3].

Кіріктірілген сабақтарды ағылшын тілін толық меңгерген дайындығы жоғары дәрежеде болса, жаратылыстану пәндерінің мұғалімдерінің өзіде өткізе алады, бірақ қазіргі таңда жалпы орта мектептерде кіріктірілген сабақтарды пән мұғалімі мен ағылшын тілінің мұғалімі бірігіп жүргізуде.

«Химия (физика, биология, информатика) мұғалімі – ағылшын тілі мұғалімі – оқушылар» үшбұрышының тілдесуінен туындаған қызығушылықтың әсерінен оқу материалын қабылдау, бақылау белсенділігі артады, сезімдік және логикалық ойлау жанданады, қиялдың жұмыс істеуі қарқыны ұлғаяды [4]. Жаратылыстану пәндерінің ішіндегі химия пәні мен ағылшын тілі пәнін байланыстыра оқыту барысында 9-сыныптарда өтілетін «Темір және оның қосылыстары» атты тақырыпта өтілетін сабақта төмендегідей тапсырмалар жүйесін қолдануға болады.

 

1-Тапсырма. Берілен сөздер мен сөйлемдерді аудармасы бойынша сәйкестендіріңіз.

 

Қазақша нұсқасы

Ағылшын нұсқасы

1. Темір

2. Таралуы жағынан ол металдар арсында бірінші элемент

3. Реттік нөмері 26

4. Темір химиялық элемент

5. Fe таңбасымен белгіленеді

6. Ол элементтердің периодтық жүйесіндегі

төртінші элемент

 

 

a) For iron using iron ore with Fe content of 30-70% or more.

b) With the symbol

c) Iron is a chemical element

d) It is the fourth element of the periodic       table of elements

e) Atomic number is 26

f) It is a metal in the first transition series

g) Iron

 

 

2-Тапсырма. Берілген мәліметті қазақ тіліне аударыңыз

 

Iron - a relatively soft malleable silvery-gray metal. Iron is one of the most plentiful elements. It comprises about 5,6% of the earth's crust and almost all of the earth's core. Iron metal has been used since ancient times, although copper alloys, which have lower melting temperatures, were used even earlier in human history. Naturally occurring iron consists of four stable isotopes: 5.845% of 54 Fe, 91.754% of 56 Fe, 2.119% of 57 Fe and 0.282% of 58 Fe.

3-Тапсырма. Сызықтарға тиісті сөздерді жазыңыз:

 metal, periodic, fourth, chemical, first, 8 elements, iron, oxidation, most, Iron, externally, oxidation, compounds.

Iron is a_____________ element with the symbol Fe atomic number is 26. __________- an element of Group VIII of the secondary subgroup. He __________2e. In compounds often shows iron degree +2 and +3__________. With strong oxidants forms ____________in oxidation state +3, +2 weak, sometimes gives a mixture of two compounds of iron +2 and +3. It is a ______ in the ___________transition series. It is the _________ element of the _____________ table of elements.

4-Тапсырма. Ағылшын тілінде берілген қосылыстардың атауларына қарай формуласын жазыңыз.

№

Ағылшына атауы

Формуласы

1

Ferric chloride (III) (Хлорид железа (III))

 

2

Cementite (цементит)

 

3

Magnetite (магнетит )

 

4

Hematite (гематит)

 

5

Limonite (лимонит)

 

6

Pyrite (пирит)

 

7

Ferrous phosphide(II)  (Фосфид железа (II))

 

8

Iron silicide     (Силицид железа)

 

 

Көптілділік біздің қоғам үшін 2006 жылғы Елбасының «Тілдердің үштұғырлылығы» – «Триединство языков» - «Trinity of languages» тұжырымдамасынан бастау алды. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Үш тілді меңгеру – біздің еліміздің әрбір азаматына өмірдегі шексіз жаңа мүмкіндіктерді ашады. Қазақстанды әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек», - деген болатын. Елбасымыздың осындай қанатты сөздерінің астарында үлкен сенімнің бар екенін аңғарамыз. Бұл сенімді орындау үшін жасөспірімдер мен жас ұрпақтқа үлкен жол көрсетуіміз керек, сондықтан біз жаратылысану пәндерін соның ішінде атап айтар болсақ химия сабақтарын  агылшын тілінде байланыстыра оқыту арқылы сабақ барысында қосымша  берілетін терминдер сөздігімен оқушының ағылшын тілін меңгерудегі сөздік қорын қалыптастыруға және бәсекеге қабілетті болардай білімін толықтыруға өз көмегімізді тигізе аламыз.  

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1.      Дорожная карта развития трехъязычного образования на 2015-2020 годы. Утвержден совместным приказом и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан от 5 ноября 2015 года № 622, Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 9 ноября 2015 года № 344 и Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 13 ноября 2015 года № 1066.

2.      Мартынова М.В. Интегрированное обучение. Педагогические технологии. типы и формы интегрированных уроков. Методические рекомендации. http://ido.tsu.ru/ss/?unit=199

3.      Анализ и планирование урока иностранного языка в общеобразовательной школе. http://bibliofond.ru/view.aspx?id=464865

4.      Типовая учебная программа по предмету «Химия» для 7-9 классов уровня основного среднего образования. http://nao.kz/

5.      Бабич И.М., « Дидактические материалы на английском языке » №3 (63), 2015 г.

Резюме:

В статье излагается возможности интеграции  химии и английского языка  в учебном процессе.

 

Resume:

The article describes the possibilities of  integration of chemistry and English language in the educational process.