Заурбекова А.М.

Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Қазақстан

БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫ ТҮРЛЕРІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ МЕН ҚОЛДАНЫЛУ ЖОЛДАРЫ

Бастауыш сынып оқушыларына тиянақты білім беру мұғалімнің шығармашылық ізденісі мен шеберлігін қажет етеді. Сондықтан сабақ оларға сабақ тартымды болуы үшін тақырыптарға сәйкес ойындар таңдап алып, сабақ барысында ұтымды пайдалану керек. Сонда ғана барлық баланы сабаққа ынталы қатыстыруға болады. Ойын арқылы адам әлемді таниды, біліктілікті игереді, білім алады, көңіл – күйі қуатталады.

Мұндай мақсаттың баянды болуы оқу – тәрбие жүйесінің үлесіне тиетінін ескерсек, жас жеткіншектердің білімді, білікті болуында ойынның алатын орны ерекше. Ойын арқылы оқушы білім алуға,оқуға қызықтыра отырып тұлғаны дамуын қалыптастыруға болады.

Ойын арқылы бала қоршаған ортаны өз бетінше зерделейді. Сөйтіп, өзінің өмірден байқағандарын іске асырып, өзін қоршаған адамдар іс- әркетіне еліктейді. Соның нәтижесінде өзі көрген жағдайларды, отбасылық тұрмыс пен қызмет түрлерін жаңғыртады.

Ғылыми еңбектерін саралағанда берік білім берудің, оқу белсенділігін арттырудың маңызды жолдарының бірі – ойын элементтерін, оқу – ойындарын тиімді пайдалану екендігін байқатады. «Ойын – балалар үшін күрделі әрекет, ол білімді, ақылды ұйымдастыруды қажет етеді. Ал ол білімді қайдан алады. Ойын арқылы бала өмірден көптеген мәліметтер алады. Өзінің психологиялық ерекшелігін қалыптастырады. Аса ірі психологтың айтуынша, бала ойын үстінде қандай болса, өскенде де еңбекте де сондай болады» дейді.

Қазақ халқының ұлы ақыны А.Құнанбаев: «Ойын ойнап ән салмай өсер бала бола ма?» - деп айтқандай бала өмірінде ойын ерекше орын алады. «Оқу құралдарының мінезі – мектеп мінезінің айнасы» – деп атақты ұлы педагог – психолог , ақын М.Жұмабаев айтқандай біздің берер білім, тәрбие жолында пайдаланылатын әдістемелер мәнді жұмыр болу керек. Ол үшін бала ұғымына қабылдауына сәйкестендіріп, ойын ұйымдастыру қажет болып табылады. Балаға таңдалған білім баланың ақылына лайықтап, талабын шабыттандыратындай, ойын астарлық, іскерлігін дамытарлықтай, бастаған істің нәтижесіне жетуге тырысарлықтай нәрлі болуы керек.

Ойынды түрлендіруге жаңылтпаштарды, мақал-мәтелдерді, жұмбақтарды жатқызуға болады. Олар әр тілді, әрі ақыл ойды дамытуға, демалыс сәттерін тиімді пайдалануға септігін тигізеді.

Ойын түрлері өте көп. Соның ішінде ойын – сабақ, ойын – жаттығу, сергіту ойындары, дидактикалық мақсаттағы ойындар, логикалық ойындар, грамматикалық ойындар, ұлттық ойындар, т.б. Мұндай ойындар оқушыны жан – жақты дамытып, білімді толық игеруіне көмектеседі. Ұлы педагог Сухомлинский «ойынсыз, ертегісіз, шығармасыз, ойсыз толық мәндегі ақыл – ой тәрбиесі болмайды» деп санайды.

Бала ойын іс – әрекеті үстінде қандай да білімді игеріп жатқанын, ал оқу үдерісінін өзінде қалай ойынға ұласып кеткенін аңғармай қалуы тиіс. Сонда ғана ойын және іс – әрекеттері табиғи бірлікте болып, пәндік білім, білік және дағдыны игеруге толық ықпал жасайды.

Мысалы: 1-ші сыныпта заттарды санауға және олардың екі тобын салыстыруға, өлшеміне, пішіміне және түстеріне қарай ажыратуға үйрету мақсатында «Жеміс жинау» ойынын ойнатуға болады.

Сондықтан бастауыш сынып оқушыларға да қазақ тілін оқытудағы айтарым – сабақта неғұрлым оқу ойындары дұрыс пайдалансақ, одан ұтарымыз көп болмақ.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1 Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан -2050», /Егемен Қазақстан., 2014,17 қаңтар

2 Сағындықов Е. «Қазақтың ұлттық ойындары».- Алматы: Рауан, 2004

3 Төтенаев Б. Қазақтың ұлттық ойындары.- Алматы: Қайнар, 2006