Окасов Е.А., Саденов Р.М
Қарағанды
мемлекеттік техникалық университеті
Бұқаралық
спорт – мықты денсаулықтың кепілі
Елімізде спорттың материалдық-техникалық
базасын нығайту, спортшыларды дайындау сапасын арттыру және
бұқаралық спортты дамыту бойынша ауқымды
жұмыстар атқарылуда. Бұл шаралардың барлығы
Қазақстан спортының әлемдік деңгейдегі
бәсекеге қабілеттілігін көтеруге және еліміздегі
бұқаралық спортты ілгері жылжытуға бағытталады.
Еліміздегі спорттық инфрақұрылымды дамытуға «Жол картасы»
бағдарламасы игі ықпалын тигізді. Соның ішінде
қазақ күресі, тоғызқұмалақ, ат
спорты, тағы да басқа ұлттық спорт түрлерін
дамытуға айрықша ден қойылуда.
Бүгінгі қазақстандық
қоғамда бұқаралық спортты дамыту – төтенше
маңызға ие көкейкесті мәселе. Елдегі бала туу
көрсеткіштерінің төмендігі, жүрек-қан тамырлары
ауруларынан, нашақорлық пен алкоголизмнен зардап шегушілер мен
өлім-жітімнің артуы, физикалық һәм ақыл-ой
тұрғысынан дамудың тежелуі, айналып келгенде, ұлт
қауіпсіздігіне, халықтың санасы мен парасатының
өсуіне, рухани дамуына қауіп төндіретін факторлар.
Осының бәрі жиналып келіп Қазақ елінің
экономикалық өрлеуіне, саяси тұрақтылығына,
халықаралық беделінің артуына да залалын тигізбей
қоймайды. Сондықтан, саламатты өмір салтын мемлекеттік
саясаттың бір бағыты ретінде жаппай насихаттау алға
қойған стратегиялық мақсаттарымызға жету
жолындағы басым бағыттардың бірі саналуы тиіс. Елбасымыз
әр жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында
бұқаралық спортты дамытуға баса назар аударып келеді.
Сонымен қатар, оны жүзеге асыруға нақты міндеттер
жүктеген.
Қазақстандағы
бұқаралық спорт – әркімнің жеке басына
тәуелді іс. Бұқаралық спорт дегеніміздің - дене
жаттығуларымен айналысуға тарту және спорттың әр
түрiндегi талантты спортшыларды анықтау мақсатында
халық арасында дене шынықтыруды дамытуға ықпал ететiн
бұқаралық спорт қозғалысын бiлдiретiн дене
шынықтырудың бiр бөлiгi. Экономикалық тұрғыдан
дамыған елдер бұл көрсеткішті 30 және одан да
көп пайызға жеткізуге ұмтылуда. Саламатты өмір
салтын насихаттап, халықты спортқа тарту аса маңызды.
Мұның адамның бойына күш-қуат құйып,
рухани болмысын жаңғыртатын бірден-бір амал екені даусыз.
Мемлекетіміз өзінің алдына дене
шынықтыру мен спортты дамыту туралы тұтас міндет қойып
отыр. Алғашқы мемлекеттік бағдарлама 2001 – 2005 жылдар
аралығын қамтыса, екінші бағдарлама 2007 – 2011 жылдар
аралығына арналды. Екінші бағдарлама бойынша елімізде балалар мен
жасөспірімдер спорт мектептері, дарынды балаларға арналған
өңірлік спорт мектеп-интернаттары, олимпиадалық
ізбасарлар даярлау орталықтары көбейіп, жекелеген спорт
түрлері бойынша республикалық, өңірлік мамандандырылған
спорт орталықтары құрылды. Сондай-ақ
спортшыларымыздың әлемдік деңгейдегі беделді жарыстарда қол
жеткізген жетістіктері спортшыларды даярлаудағы қазіргі
жүйеміз ықпалды да тиімді екенін аңғартады.
Жоғары жетістіктер спортындағы рекордтар, халықаралық,
ұлттық және басқа да ресми спорттық
бәсекелердегі жеңістер бұқаралық спорттың
дамуына моральдық тұрғыдан игі ықпалын тигізеді.
Қазіргі таңда Қазақстанның
барлық өңірлерін қосқанда, жыл сайын 20
мыңнан астам спорттық шаралар өткізіледі. Бірақ,
бұл – аз, жер-жерде: ауылдарда, үлкенді-кішілі қалаларда,
сондай-ақ, кәсіпорындар мен ұйым-мекемелерде тың
бастамаларға жол ашу қажет. Жарыстар, спартакиадалар мен
универсиадалар, басқа да спорттық бәсекелерді бір мезгілдік
шара күйінде қалдырмай, жүйелі, тұрақты, жыл
сайын өтетін дәстүрге айналдырғанымыз абзал.
Және мұны әркім өзінен, өз
шаңырағынан бастауы керек. Спортты дамыту үшін
бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі механизмін іске қосып,
қаржылы кәсіпорындарды спорт нысандарын салуға, спорт
саласын қаржыландыруға тарту қажет.
Спорттың дамуы, оның ішінде маңызды
спорттық жетістіктер мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық
ілгерілеуіне де байланысты. Мемлекет спорт саласына тиісті деңгейде
қолдау көрсетсе, спортшылар да тиісті дәрежеде дайындалып,
соның арқасында жоғары спорттық нәтижелерге
қол жеткізе алады.
Қазіргі таңда елімізде халықтың
20 пайызға жуығы, яғни 3,3 миллион адам дене шынықтыру
және спортпен айналысады деген мәлімет бар. Алайда,
өркениетті елдермен салыстыра қарайтын болсақ, бұл
цифрдың аз екенін байқаймыз. Бүгінгі таңда елімізде
барлығы 423 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі, 8 республикалық
және 17 өңірлік олимпиадалық ізбасарлар даярлау орталығы
жұмыс істеуде. Мысалы, кәсіби футболшыларды мамандандырылған
мектептер даярлайды. Бірақ, мұнымен шектелмей, түрлі спорт
үйірмелері мен секцияларын көбейту бойынша жалпы білім беру мектептерімен
жұмыстар жүріп жатыр.
Сондықтан, салауатты өмір салтын мемлекеттік
саясаттың бір бағыты ретінде жаппай насихаттау,
бұқаралық спорт түрлерін дамыту алға
қойған стратегиялық мақсаттарымызға жету жолындағы
басым бағыттардың бірі болып табылады.
Әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты
дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы (2010ж).
2. Аханов А.А. Қазақстанда салауатты өмір салтын
қалыптастыру шаралары. //Валеология дене тәрбиесі және спорт.
–Алматы: 2004,- №4, -Б.12-15.
3. Коджаспиров Ю.Г. Музыка
в спортивном зале // Физическая культура в школе. - 1998. №2. - С.47-56.