ОҚУШЫЛАР КАЛЛИГРАФИЯСЫ ТҮЗЕТУ ЖОЛДАРЫ

п.ғ.к., доцент Б.У. Курбаналиев, С.Ж. Мырзамуратова

"Қазақ тілі"-сауатты жазуға баулитын негізгі пән.Бұл үшін ең бастысы бастауыш сыныптың жазу сабағына көп көңіл бөлемін.Сауатты жазу үшін оқушы қазақ тіліндегі грамматикалық ережелерді айқын түсініп,күнделікті өмірде қолдана алатын дәрежеге жеткізуге міндеттіміз.Ұстаз жазуына қарап шәкірттері де соған бейімделеді.Өзім соған қатты назар аударамын.Бастауыш сыныпта сауаттылықты және мәнерлі жазу машығын жете меңгермеген оқушы жоғарғы сыныптарда оны толықтырып жарытпайды.Сондықтан өзім оқушының сауатты жазуына,әсіресе мәнерлі жазу жұмысына қатты назар аударамын.Шәкірттерімді жазуға үйреткенде үш нәрсені басшылыққа аламын.

Біріншіден,әріптерді мәнерлі жазуға және жеке әріптерді өз ара құрастыра білуге үйретемін.

Екіншіден,әріп элементтерін дұрыс жазуға дағдыландырамын.

Үшіншіден,оқушыларды жазу жұмысына өте ұқыпты, мұқият қарауға жаттықтырамын.Оқушыларға сыныпта көрнекілік ретінде оқушылардың сауатты,таза әрі мәнерлі жазып,ұқыпты ұстаған дәптерлерін көрсеттіп,солардан үлгі алуды талап етемін.Оқушыларды жазу жұмысына қатыстыра отырып,мен әдемі қай әршіпті жазуым керек? Әріптерді қосатын жіңішке сызықты қай жерге дейін сызуым керек?Тақтаға жазылған сөзді көбінесе нашар үлгіретін гоқушыларға оқытамын.Осылайша оқушыларды мәнерлі де сауатты жазуға баулимын.Қазақ тілі сабағында оқу,жазуға төсілдіру үшін сергіту сәттері мен түрлі ойындар өткізуге жете көңіл бөлеамін.Сонда ғана оқушылар шаршамай оқу материалын толық меңгеруге мүмкіндік алады.Ойын тәртібі мынадай.Үшбұрыштыңішінде жазылған әріптерді қосып, балалардың атының кім екенін білу керек.Бас әріп тік төртбұрыштың ішінде,қалған әріптер үшбұрыштың ішінде жазылған,үйренген әріптерін қайталап дұрыс жазуға дағдыландыру көзделеді.Қазақ тілі сабағында жазған жазуды үнемі таза жазуды талап етіп отырамын.Сонда ғана оқушыларды каллиграфиялық дағдылары жүйелі,әрідұрыс қалыптасады.Қазақ тілі сабағында 5 минуттай уақытта қате,не бұзып жазылған әріптері мен әріптерді буын менсөздерді,жзіберген қатесін қайталамай дұрыс жазуға басшылыққа ала отырып,дәптерлеріне көрсетіп қоямын.Көтермелеу мен мадақтау арқылы жазу жұмыстарының нәтижесін бағалап отырамын.

Жазуға үйреттудің алғашқы күннен бастап оқушыларды үзбей жазуға дағдыландыру қажет.Бастауіыш сыныптарда қолданылатын жазу түрі-қатесіз көшіру.Оқушы каллеграфиясын қалыптастыру және түсіндіру мақсатында әріптердің біріктірілуі тәсіліне баса назар аударамын.Жалпы оқушылардың 4 сыныпта оқу каллеграфиясы қазақ тілі сабақтарының материалдарымен тікелей байланыстырып өткізіледі.Жазу жұмыстарының қай түрі болса да,грамматикалық білімді бекте,молыттыра түсу мен бірге орфографиялық дағды қалыптастыруға қызмет етеді.Өйткені,орфографиялық сауаттылық тек жазу арқылы ғана көрініс беріп,жазу арқылы ғана сауаттылық дәрежені көрсетеді.4 сыныпта оқушы жеке әріпті:одан тұтас сөзді көшіріп жазу арқылы сөйледі,көшіріп жаза алатындай үйренеді.Көшіріп жазу әріптерді дұрыс таңбалай білуге ,бірте-бірте көркемде сауатты жазуға үлкен мән беріледі.Көшіріп жазу кезінде оқушылардың жазуына мән бере отырып,теріс жазылған сөздің астын сызып,сол жолдың оң шетіне үлгісін көрсетіп қоямын.Келешекте жазуда да сол қатесін қайталамас үшін оқушыға жіберген қатесін айтып дұрыс үлгісін көрсетіп,таза 2-3 жолдың басына әріпті дұрыс жазылуын көрсеттіп,сол жолдарда толтырып жаздырамын.Бұл оқушыларды өздері жаза алмаған әріпті,сөздерді дұрыс жазып жаттығуға итермелейді.Келесі жұмыстарда оқушылардың ол әріптерді дұрыс жазғандарын мадақтап,көтермелеп отырмын.Кейбір жекеленген оқушылардың ұзақ уақыт ойына жекеленген әріптің өзін не элеметті дұрыс жаза алмайтын кездесіп жүр.Осыдан кейін әріпті өзімнің көмегі мен оқушыға дәптеріне жаздырамын.Осы арада жұрт аузында жүрген "Жатыққан озады,Жаттаған тозады"деген нақыл көңіліме ала отырып, қазіргі оқу үрдісі оқуға қойылатын талап,оқушылардың жазу жұмысына назар аудару керек .