Мемлекеттік қызметкерлерге арналған кепілдемелер мен
тұрғын үй мәселелері
Сайымова М.Д., PhD, Балаева
А. 4 курс студенті
Мемлекеттік
қызметтің
кəсібилендірілуі
үшін екі жағдай –кадрлардың тұрақтылығы (тиімді
əлеуметтік жəне құқықтық қамтамасыз ету арқылы
жетіледі) мен кадрлардың
тұрақты
оқытылуы қажет. Мемлекеттік қызметшілердің тұрақты түрде білім алуын
арттыру үшін арнайы кадрларды дайындау
жəне қайта даярлау
жүйесін
құру керек болды.
Жаңа үлгідегі
мемлекеттік қызметті қалыптастырудың осы
кезеңінде бар халықаралық тəжірибені
зерттеу маңызды болды.
Алайда мемлекет, экономика үшін кəсіби кадрларды дайындай мен
қайта даярлау жүйесінің мəселелері əрі қарай
жетілдіріді талап етеді.
Қазақстан
Республикасының
Мемлекеттік қызмет істері
жөніндегі
агенттігі кəсіби
мемлекеттік
қызметшілер корпусын қалыптастыру үшін құқықтық нормативті
негіз құруға бағытталған жұмыс
атқарды. Жаңа үлгідегі мемлекеттік қызметті
қалыптастыруғы
ең жақсы тəсілдемені іске асыруда келесілер
қажетті болды:
Түрлі оқу формалары үшін оқу жоспарларын
əзірлеу;
Шетелдік оқу орындарында мемлекеттік басқаруды
оқытудың тəжірибесі жəне тағлымдамадан өту.
Сондықтан мемлекеттік
қызметшілер
арасындағы жемкорлық
құбылыстарының өсуін алдын алу үшін кешенді
тəсілдемелер əзірлеу қажеттігі туды. Оның ішінде
мемлекеттік қызметшінің жағымды жасау, еңбек ақы
төлеу жүйесін
реформалаудан бастап əлеуметтік қамсыздандыру
жəне мемлекеттік
қызметшілердің
құқықтық
қрғалуы
механизмдерін
əзерлеуге дейінгі шаралар жүйесін енгізу.
Сондықтан мемлекеттік өызметшілердің еңбекақы төлеу жүйесін жетілдіру
бойынша жұмыс жүргізілді, шетелдік
тəжірибе негізінде
еңбекақы төлеу үлгілері зерттеліп, əзірленді.
Атқару билігі органдарының мамандануы оның
құрылымдарын біркелкі етіп,
сонымен қоса көптеген ведосмтоваларда орын алған
ішкі мүдделер конфликтілерін
жеңуге мүмкіндік берді. Себебі олар өз саясатын
анықтап, оны іске асырудың тəртібін бекітіп, оның орындалуын
бақылып отырды.
Қазақстандық
үлгінің
ерекшеліктерін ескере отыра,
мемлекеттік
қызметшінің
еңбекақысына əсер ететін келесі факторлар анықталды:
білімі мен дайындығы;
тəжірибесі (икемділігі мен
машықтығы);
жұмыстың
күрделілігі (кешенділігі); атқаратын функциясының
сипаты; қарым-қатынас, бақылау жəне өзіндіке жұмыс
істеуі; ерекше жағдайлар (тіл біліміне талап);
басқару мен бақылау
бойын жауапкершілік.
Жылдан жылға мемлекеттңк қызметшілердің
негізгі еңбек ақысы
өсіп келеді.
Мемлекеттік қызмет істері
жөнңндегі
агенттіктің
ұсыныс бойынша смета бойынша
əкімшілік
шығындарды
экономиялау есебінен қызмештілерді сапалы енбегі үшін
прогрессивті сыйлықақы төлеу жүйесі енгізілді.
Қазақстан Республикасы
Президентінің
сəйкесінше
жарлығы 2001 жылғы
21 наурызда
қабылданғын.
Біріншіден, мемлекеттік қызметшілерді қосымша ынталандару жүйесі;
екіншіден барлық мемлекеттік
қызметшілерді
əкімшілік
шығындарға бөлінген
қаражатты тиімді пайдалануға ынталандырады. Осы жүйенің арқасында
мемлекеттік органдардың басшыларына мемлекеттік бюджетті тиімді пайдалануға жəне
үнемделген
қаражатты
қызметшілерді сыйақы
бағыттауға мүмкіндік берді.
Мемлекеттік
қызметшілерді
жəне олардың отбасы
мүшелеріне медициналық
қызмет көрсету, тұрғын үй
жағдайын
жақсартуға
мүмкіндіктер ұсыну
халық алдында мемлекеттік
қызметте жұмыс істеуге
қызығушылығын арттырып, жемқорлық
жағдайды төмендетуге белгілі бір жағдайда əсер етеді.
Мемлекеттік қызметшілерге еңбекті қорғау мен
жағдайын жақсарту бойынша қызметтің барлық
бағыттарында əр қызметшінің нақты үлесін
əділетті ескеру принципі басымды тұрады.
Қазақстан Республикасының Конститутциясында
әр адам
тұрғын
үйге
құқылы деген бар.
Өмір, денсаулық, нан
мен қан ол
адамның ең басты
құндылықтары болып
саналады.
Тұрғын үй
мәселесі
Қазақстанда
өмір бойы болды деп айтуға болады. Бірақ, бұл мәселені шешу
бағыттары өз замануи бағыттары мен өмір сүрген ғасырларына байланысты болды.
Елбасының алға
қойған мақсатыны ол
қазақстандықтарды жақсы тұрғын үймен қамтамасыз ету деген бағыты болатын. Қазіргі
таңда ол мәселе өз
мәресіне жету жағдайларын
қарастыруда.
Мемлекет басшысы «Нұрлы Жол –
болашаққа бастар жол» атты халыққа арнаған
Жолдауында қолжетімді баспана құрылысының механизмдерін
өзгертуді талап етті. Мұнан кейін Үкімет
аймақтардың 2020 жылға дейінгі даму бағдарламасын
қабылдады. Онда негізінен жалға алу пәтерлеріне көп
көңіл бөлінген. Жалға берілетін әлеуметтік
тұрғын үйлерді жеңілдетілген шартпен беруге
Ұлттық қордан 180 млрд. теңге бөлінсе, оның
35 млрд. теңгесі жергілікті атқарушы органдарға
арналған. «Баспананы тікелей делдалдарсыз және несиеге барынша
төмен пайызбен ұсыну оның сатып алу құнын
арзандатуға мүмкіндік береді» деп Елбасы осы Жолдауда
көтерілген мәселені нақтылай түсті.
Тұрғын үй инфрақұрылымдарын
нығайтуда «Қолжетімді
баспана – 2020» бағдарламасының ролі ерекше. Бұл
бағдарлама жастарды тек үймен
қамтамасыз етіп қана қоймай, көптеген
мәселелерді, соның ішінде демографиялық мәселелерді
шешуге де ықпал етеді. Бұлай деуіміздің себебі, пәтер жалдап жүрген
жастарымызды, ең алдымен, әлеуметтік жағдайлары көбірек
алаңдатары белгілі. Кейбір отбасылардың пәтер жалдаудың
ауыртпашылығын көтере алмай, ажырасып жатқандары да аз емес.
Сондықтан, аталған бағдарлама халықтың
тұрмыс-жағдайын
жақсартуға айтарлықтай мүмкіндік туғызды
десек, артық айтқандық болмас.
Үстіміздегі жылдың наурызынан бастап, «Қолжетімді баспана
– 2020» мемлекеттік бағдарламасына елеулі өзгерістер енгізіліп
отыр. Жалға беріліп, кейіннен сатып алу үшін
тұрғызылатын тұрғын үйлерді бұған
дейін бұл бағдарлама бойынша Қазақстандық
ипотекалық компания өз есебінен және бюджет есебінен қаржыландыратын.
Жолдау тапсырмаларына сәйкес, аталған механизм өзгертілмейді,
бірақ, ең басты әлеуметтік аспектілер күшейтілуде.
Тұрғын
үйлерді іріктеу және бөлу мәселелері бойынша
ұсынысты әзірлеу мақсатында орталық және
жергілікті мемлекеттік органдар өкілдерінен комиссия құрылды.
Комиссия әрбір
тұрғын үй (тұрғын ғимарат) бойынша
пәтерлердің жалпы санына пайыздық қатынасы бойынша
әрбір мемлекеттік органға бөлінетін пәтер санын
айқындайды.
Алдымен
тұрғын үйдің құқықтық
тәртібі қызметтікке теңестіріледі, содан соң
қоныс аударған мемлекеттік қызметшілерге берілетін болады да,
ал қалған орталық мемлекеттік органдардың мемлекеттік
қызметшілеріне тұрғын үй жалдау шартымен беріледі.
Қазақстан
Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттігі
қоныс аударған мемлекеттік қызметшілердің тізімін
жасап, тиісті шешім қабылдау үшін Комиссияның қарауына
ұсынады.
Тұрғын
үй жалдау шартымен берілетін мемлекеттік қызметшілердің
тізімі жыл сайын мемлекеттік органдардың тұрғын үй
комиссияларымен бекітіледі.
Әдебиет
1.Эффективность системы
государственного управления: Республика Казахстан и зарубежный опыт //Менеджер.2012,
№ 1 (43), С.39.
2.Сулемов В.А.
Кадровый потенциал государственной службы: критерии оценки, состояние и
пути развития. Москва, 2007, С.235