Аташева Д.О., э.ғ.к.,
Көкей А.О. магистрант
М.Х.Дулати атындағы
Тараз мемлекеттік университеті, Қазақстан
ҚОНАҚ ҮЙ БИЗНЕСІНДЕГІ
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қазақстандағы
қонақ үй бизнесінің қарқынды дамуы
шағын қонақ үйлермен қатар, ірі қонақ
үйлердің құрылуына ықпал тигізе отырып, осы
нарық сегментінде орасан зор бәсекелестіктің бар екендігін
дәлелдеп отыр. Мұндай жағдай мемлекет экономикасына
едәуір үлес тигізетіндігін білдіреді.
Қонақ
үйдің бәсекеге қабілеттілігіне көптеген факторлар
әсер етеді. Сол факторлар нәтижесінде кәсіпорын
мүмкіндіктері қаржылық-экономикалық, саяси әрі
тактикалық және стратегиялық жағдайда анықталады.
Қонақ үй бәсекелестігін қалыптастырудағы
тактикалық фактор болып табылатын бұл – қысқа мерзім
аралығындағы басқа шаруашылық субъектілерден асып
түсетін ішкі және сыртқы ортаның нақты
компоненті. Бәсекелестікті стратегиялық фактор арқылы арттыру
үшін келешекте белгілі бір шарттарды орындай отырып, шаруашылық
субъектінің ішкі және сыртқы ортасына әсер ететін
нақты компонентін қалыптастырған жөн. Қонақ
үй кәсіпорындарының бәсекеге қабілеттілігін
қамтамассыз ету мәселесіне деген бірыңғай
көзқарастың болмағандығынан және де
олардың шешімінің өзектілігі мен маңыздылығы
«қонақ үй кәсіпорындарының бәсекеге
қабілеттілігі» түсінігін анықтаудағы негізгі
тәсілдерін сараптауды қажет етеді.
Бәсекеге
қабілеттілікті лайықты түрде бағалауда келесі айрықша
сипаттамаларды атап өтуге болады:
- қонақ үйдің бәсекелестеріне
қарағанда жақсырақ әрі тартымдырақ
қонақ үй өнімін ұсына білу қабілеті;
- алынған нарық нәтижесінің өндірілген
шығынға қатынасы ретінде анықталатын қонақ
үй қызметінің тиімділігі;
- жалдамалы қызметкелермен қатар, өз меншігіндегі
адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандырып, келешекте
қонақ үй қызметінің табысты дамуын
қамтамассыз ететін нарық нәтижесі.
Қазақстандағы
қонақ үй саласы қызметінің нақты
күйін есепке ала отырып, келесі сапалық сипаттамалар бойынша
қонақ үй кәсіпорынының бәсекеге
қабілеттілігін бағалау ұсынылады:
- инновациялық әрекет саласындағы инвестициялық
компонент;
- ұсыныс, қызмет көрсету және территориялық
орналасуының бірегейлігі;
- сервис, брондау рәсімі және қонақ үй
өнімін сату тиімділігін бағалау.
Қонақ
үй саласы кәсіпорынының бәсекеге
қабілеттілігінің сапалық сипаттамаларын толық зерделеу
мен сараптау нәтижесінде келесі тұжырымдар жасауға болады:
Инвестициялық
компонентті қонақ үй кәсіпорыны қызметінің бәсекеге
қабілеттілігі мен тиімділігін қамтамассыз ете алатын,
тұрақты жұмыс істеуші механизміне айналатын сондай-ақ, негізгі
жағдайлар, факторлар мен
инновациялық әрекет элементтерінің өзгерісіне
ықпал жасайтын жаңалықтар
енгізу арқылы инновациялық
жолмен дамыту керек. Әдетте, қонақ үйдегі
инновациялық қызмет қонақ үй кешені
аумағында көрсетілетін қызмет түрлерінің
кеңейтілуіне әрі қонақ үй сервисін ұсыну
кезінде тұтынушыларды материалды-техникалық жағдайларымен
қамтамассыз ету қызметімен айналысады.
Қонақ
үй бизнесі кәсіпорынының инновациялық қызметі
тікелей инвестициялық дамумен байланысты, яғни
кәсіпорынның экономикалық қызмет саласында оперативті
және стратегиялық мақсатқа жету үшін
инвестициялық ресурстардың үздіксіз қалыптасуы мен
қолданылуы жүзеге асады.
Инвестициялық
дамудың өзгешелігі мынадай көрініс табады: нақты
инвестициялар ірі капиталды қажет ететін сипатта жаңа
құрылыс түрінде болады, немесе қор
нарығындағы тек қонақ үй тізбектеріне
қатысты бағалы қағаздардың айналымы түрінде
сипат алады.
Аймақтық
деңгейде қонақ үй бизнесіндегі шаруашылық
субъектілердің инновациялық-инвестициялық дамуы
аймақтық қолдауға және аймақтағы туристік
нарықтың тиімді жұмыс атқаруына байланысты болады.
Бұл үрдістердің іске қосылуы үшін туристік
және қонақ үй кәсіпорындарының
байланыстылығын күшейту және біріккен
туристік-рекреациялық кешен қауымдастықтарын ендіру керек.
Қызметкерлерді
еңбегі үшін мақтап, марапаттап, тұтынушылардың
қоңырау шалуы жөнінде статистика жүргізіп, сервис пен
сату тиімділігін үздіксіз бағалап отыру қажет.
Қонақ үй қызмет көрсетулерінің сату
үрдісінің тиімділігін сараптау – ұзақ мерзімді
табысқа қол жеткізетін алғашқықадам. Сату
үрдісі мен қызметкерлерді сыйақымен марапаттау тығыз
байланыста болуы тиіс, нәтижесінде олар қонақ
үйдің қызмет көрсету табысының өсуіне
мүдделі болады.
Қала
қонақтарының және жергілікті
тұрғындардың қонақ үйге келу жиілігін
қонақ үйдің рестораны, бизнес орталығы мен
басқа да мәдени жерлері арқылы арттыруға болады.
Қонақ
үй үшін «тұтынушыларға бейімделу» мен
«тұтынушылардың адалдылығы» түсініктерінің
мәнін нақты анықтап, қонақ үй үшін
маңызды әрі тиімді болатын тәсілдерін ерекшелеу
қажет. Клиенттердің
сұранысы мен талғамын жақсы түсіну мақсатында
CRM-стратегиясын және CRM-жүйесін құрған
жөн. CRM (ағылшынша Customer Relationship Management) бұл –
клиенттермен қарым-қатынасты басқару жүйесі деп
аталады, сондай-ақ, кәсіпорындағы сату деңгейі мен
маркетингті оңтайландыру үшін, әрбір тұынушыға
қатысты мәліметті сақтай отырып, келесідегі нәтиже
сараптамасы мен бизнес шараларын жетілдіруге арналған корпоративті
ақпараттық жүйе. Аталған жүйе арқылы
қонақ үй кәсіпорыны тұтынушыларды мақсатты
аудиторияларға бөліп, топтастыра алады. Осының
нәтижесінде әрбір топты қызықтыратын және
оларға ықпал жасайтын құралдарды ойластыруға
болады. CRM-жүйе қонақ үй бизнесіндегі шаруашылық
субъектілерінің жұмысының тиімділігін көрсетеді
әрі іс-әрекеттер стратегиясын сараптауға мүмкіндік
береді.
Тұжырымдай
келе, EXPO-2017 хадықаралық мамандандырылған
көрмесінің өтуіне байланысты қазіргі кезде
Қазақстан Республикасының қонақ үй бизнесі
нарығы қонақ үй
қызметтеріне жоғары сұранысқа иелене отырып,
қарқынды даму үстінде.
Қазақстандық
қонақ үй нарығы өзінің мәдени
ортасымен, салт-дәстүрімен ерекшеленеді. Осындай қайталанбас
әсер етуші факторлардың жиынтығы
қонақжайлылық индустриясында жақсы тенденцияларды
қалыптастырады.
Әдебиет
1.
Козлова А.Ю. Проблема выбора направления инновационной
деятельности предприятия. // Инновации, 2006. – №7.
2.
Лесник А.Л., Смирнова М.Н. Ценовая политика в гостиничном
бизнесе. – М.: Ось-89, 2007.
3.
Лини ван дер Ваген. Гостиничный бизнес. – Ростов-на-Дону:
Наука, 2004.
4.
Николаева М.А. Маркетинг товаров и услуг. М.: Деловая
литература, 2008.
5.
Слепцова Н. Эффективность продаж и контроль за
эффективностью // Отель, 2010. – № 2.