Тауова Н. Р. Жаратылыс ғылымдары магистрі, аға оқытушы

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті

ЖАҚ «Сазанқұрақ» бірлескен кәсіпорынның булану алқабындағы судың фоналық сипатамасы

Вахта поселкесін іске қосқанда өндірістік тұрмыстық ағынды сулар пайда болады. Түзілген шаруашылық тұрмыстық ағынды сулар жою мақсатында «Сазанқұрақ» ЖАҚ БМ-нде Атырау территориялды қоршаған ортаны басқармасымен Исатай әкімиятының келісімімен  жер телімі жалға алынды. Бөлімше ауданы 1,5 га тең.  Бөлімшенің орналасу орны  ауданның геоморфолигиялық, топырақтық және гидрогеологиялық жағдайдарда ескеріп таңдалған. Булану алаңы вахта поселкісінен 2,5 км. қашықтан орналасқан.(17-сурет).Булану алқабынын көлемі 22500 м3 құрайды. Бір мезгілде  ағынды сулар жібергенде булану алқабынын тек 0,7 м толады. Ағынды суларды тасымалды үшін топырақ асты  жолы қолданалады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 17. Булану алқабы

Булану алқабының топырақтық жабынымен аэрация аймағынын  литологиялық құрамының  бөлімдісін ескергенде техникалық шаралар орындау бөлімшеге кері әсерін тигізеді. Олар активті эрозиялық процестермен бархан түзуге әкеледі. Булану алқабындағы судың фоналық сипатамасы шекті рауалды тастандыны есептеу үшін 1-кестеде  берілген.

 

 

Кесте 1-Булану алқабындағы судың фоналық сипатамасы

№

Ингредиенттердің тізімі

Концентрация мг/л, КГП «Аналитикалық зертхана мәліметтері бойынша», С фон

1

2

1

Тұзды аммоний

55,2

2

Нитраттар

5,2

3

Нитриттер

0,5

4

Хлоридтер

893,0

5

Сульфаттар

699,0

6

Жүзгін заттар

2806,0

7

Құрғақ қалдық

2617,0

8

Мұнай өнімдері

3,1

9

АПАВ

0,75

10

Фенол

0,93

11

БПК5

192,8

12

ОХП

308,0

13

Темір

1,7

14

Фосфаттар

2,5

 

Булану аймағына жіберілетін ағынды сулардың анализі Атырау қаласындағы КГКП «Қоршаған ортаны қорғау болйынша аналитикалық зертханасы» мен     АОЦСЭЭ зертханасында алынып  2-кестеде берілген.

Кесте 2-Булану аймағына түсетін ағынды сулардың сипаттамасы

Ингредиенттер аттары

Фактілік концентрация , мг/л

Орташа,

Сфакт

АОЦСЭЭ мәліметтері

Қоршаған ортаны қорғау болйынша аналитикалық зертханасы мәліметтері

2007 жыл

2006 жыл

2007 жыл

наурыз

сәуір

маусым

қыркүйек

наурыз

қазан

1

2

3

4

5

6

7

8

Хлоридтер

213

213

180,0

56,7*

-

160

191,5

Сульфаттар

120

120

350,0

78,2

-

50,8*

167,1

Темір

0,28

0,28

2,4

0,58

5,71*

0,9

0,9

Мұнай өнімдері

3,9

3,8

0,2*

-

2,0

2,2

2,98

1

2

3

4

5

6

7

8

Нитриттар

0,5

0,5

0,8

-

-

0,18

0,5

Нитраттер

13,3

13,3

1,5

0,4

0,49

0,8

5,0

ОХП

17,8

17,8

97,8

124,0

599,0

-

171,3

Аммонийлы азот

46,8

46,8

39,0

3,0*

60,5

68,3

52,3

Фенол

0,10*

0,10*

0,02*

0,93

0,65

1,2

0,93

Құрғақ қалдық

726,0

726,0

469,0

446,0

 

628

599

Жүзгін заттар

0,55*

0,55*

245,5

228,0

266,0

553,0

323,1

Фосфаттар

-

-

-

1,1

2,49

3,39

2,3

АПАВ

0,12

0,12

1,74

0,077*

0,44

0,59

0,6

БПК5              

11,1*

11,1*

116,0

-

269,5

-

192,8

      

    Булану алаңына тасталатын ластаушы заттардың шекті рауалды тастандылар (ШРТ) нормативтері мен  булану аймағындағы жіберілетін ағынды сулардың шекті рауалды тастандылар ШРТ-ның нормативтері есептелді.

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1.     Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі 9 қантар, 2007 ж..

2.     Закон Республики Казахстан «Об экологической  экспертизе» от 15.06.  1997 ж.

3.     РНД 1.01.03-94 «Правила охраны поверхностных вод РК»

4.     Закон Республики Казахстан  «О санитарно – эпидемиологическом благополучии населения» № 361 -11 от 4 декабря 2002 г.

5.     Водный кодекс 1993 г.

6.     «Методика расчета предельно – допустимых сбросов (ПДС) веществ, отводимых со сточными водами в накопители г. Алматы 1998 г.»