Технические науки / 5.энергетика

к.т.н. Жексенбиева Н.С., Ерманова Б.А.

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті, Казахстан

0.4 КВ Электорлық желідегі электроэнергия шығынының анализі

Электорлық энергия – бұлөндірушідентұтынушығадейін энергетика ресуртарынпайдаланбайқолданатынөнімніңалғызтүрі.Транспортировкалаукезіндеэлектроэнергияныңтаралғышбөлігіжоғалады, сондықтан да оныңшығынынанқұтылумүмкінемес, тапсырманыңмақсатыэкономикалықжәнетехникалықдәрежесінанықтау. Энергиясақтаубағытындаеңбастасы – электорлықжелідеэлектроэнергияныңшығынынтөмендету.

Есепсізпайдалану - келсімшарттакөрсетілгенэнергиясақтауэлекторлігініңқажеттілігі (электорлықэнергияның алым-сатымы), бірақтұтынушыныңтәртіпбұзушылығынан. Келісім шартта көрсетілген мезгізде өлшем затының жоқтығы, жұмысқа орынсыз араласу және электроэнергия өлшемі жөніндегі тәртіп заңының бұзылуы болып табылады.

ЖелігеқосылғанжәнеэлектроэнерияныңесептішығыныΔW_ОТЧ электроэнергияның түрін анықтайды.

Бұлшығынғыәртүрлітабиғишығындаржатады: желініңэлементішығындары, физикалықмінезді, өңдеужұмысыбарысындағыэлектроэнергияныңпайдаланылуынемесешығыны, соныменқатарол электроэнергия өлудіқамтамасызетеді. Электроэнергияныұрлау, электроесептегішқұрылғысыныңкөрсетуібойыншатиесіліақысыныңтөленбеуіжәнетағы да басқалары.

ΔW_ЕСЕП - электроэнергиясыныңжекеқажеттілігіүшінпайдануымақсатындағышығындартехникалықөңдеуұмыстарыбарысындаөтеқажет, соныменқатарөмірқауіпсіздігінегізіндежекеадамныңқауіпсіздігінқамтамасызетумақсатындаесептегішдәлмедәлесебінанықтайды.

1. ΔWТ электроэнергияның техникалық шығыны, электроөңдеудегі физикалық процесстерге тікелей бағытталған, электорлық желідегі электроэнергияның бөлінуі кезінде жүзеге асады.

2. ΔWCH электроэнергияның қажеттілігі үшін шығындалуы, технологиялық өңдеу жұмысы және қызмет көрсетуші жеке тұлғаның өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін аса қажет, есептегіштің анықтаған көрсеткіші бойынша адамның жеке қажеттілігі үшін трансформаторларға орнатылған.

3.ΔW_Өлш - Электроэнергия шығыны, және оны өлшейтін аспаптарға бағытталған. (аспатық шығын);

4.ΔW_K- коммерциялық шығыны, электроэнергияның ұрлануы, электроэнергияның толыққанды қолданылуы есептегіште көрсетілген сомамен сәйкес келмеуі, және тағы да басқа мекемелердің электроэнергиясын бақылауы. Оның маңызы алғашқы үш құрамы мен есептік шығын арасындағы айырмашылығы:

ΔW_K= ΔW_ЕСЕП- ΔW_Т- ΔW_CH- ΔW_Өлш (1)

Электроэнергияның техникалық шығындарын келесі құрылымдармен көрсетіледі:

- жүктің шығындарының подстанцияжабдығында. Оларға шығындар сызық және күштің трансформаторларында,сонымен қатар шығындар арада қырманның өлшеушінің трансформаторларында, жоғары жиілікті бөгеушілерде ВЧ-желідежәне ток үнемдегіш реакторларға қарайды. Барлық осы элементтерге «жар»-деген ремин қатысты, сонымен қатар дәйекті түрде шығындар арқылы оларды өтіп кету алымдылықтан тәуеолді болады.

- салт басты жүрістің шығындары, ішіне және шығындар ара электроэнергияның арада күштің трансформаторларында, компенсацияланған құрылымдарда,(КК), кернеудің трансформаторларында, санауыштарда және ВЧ-желіде қос-құрылымдарында, және шығындар ара кабельдік сызықтың оқшауында.

- Климаттық шығындар, құрамында шығынның екі негізгі түрі бар: тәжге арналған шығын және тоқтың орталық изолятор шығындарына арналған негізгі екі түрі. Және осы негізгі екі түрі де ауа-райына тікелей байланысты.

Электорлық желідегі техникалық шығындар негізгі үш түрлі диапазондағы күшпен есептелуге тиіс.

- 35 кВ және одан да жоғары күшпен азықтандырғын желіде;

- 6-10 кВ орта күшпен бөліндіргіш желіде;

- 0,38 кВ төмен күшпен бөліндіргіш желіде;

0,38-6-10 кВ бөліндіргіш желісі аса маңызды электроэнергия бөлінуі барысында оның үлкен шығынын қамтамасыз етеді. Фуникцияналдау, мекеменің негізгі эксплуатациялық елі түрі және құрастыру ерекшелігі бойынша бағытталған: элементтің өте көп мөлшері, прибор есебінің жеткіліксіз түрде қамтамасыз етілуі, аз элекменттер түріне негізделеді және тағы да басқа.

Негізі бойынша, коммерциялық шығындар өзгені ұсынбайды, ол шын мәнісінде электорлық желідегі электроэнергияның жеткіліксіздігін, және абсолютті бірліктерде формулаға сай бөлінеді:

ΔW_K= W_ЭЖД- W_ЭП- ΔW_Т (2)

W_ЭЖД- тұрған жерде электроэнергияның желідегі демалысы, санауыштың көрсетімінің әр түрлілігін анықтайды, электроэнергияны есептейді, электр желіге түскен кезде шектес энергосистемалармен, есептескіш шектес энергосистеманың электр желісіндегі жұқтыр- электроэнергия.

W_ЭП - электроэнергия пайдалы демалысы тұтынушыларға, индустриялық, және оларға тең дәрежеде келетін бюджеттік және сырттың ұйымдарының электрсанауыштың көрсетімдерінің құрылысы бойынша тұтынушының пайдаланған мөлшерін анықтайды.

Тұрмыстық тұтынушылардың пайдалы демалыс қарыздарына П_Тарқылы сберкассаларды және ТБ ортаөлшемі есептік тарифіне электроэнергияны анықтайды:

W_ЭП=П_Т/Т_Т (3)

_WТ- Құжатта көрсетілген нормативтерге сай электроэнергияның техникалық шығыны[6,7].

Кей жағдайларда электорлық желіде электроэнергияның жетіспеуі (2) формула бойынша анықтайды, және ол нөлге тең болуы тиіс. Дегенмен, кей жағдайда күндеікті тұрмыста желідегі демалыс, өте пайдалы демалыс және техникалық шығындарды толық анықтайды. Олардың айырмашылғы мүмкіндігінше есептің аз мөлшеріне сәйкес келуі тиіс.

Ескере кететін жайт, энергиякәсіпорындарындағы коммерциялық шығындардың комплекстік себептері пайда болуы мүмкін, мысалы, мекеменің шамалы жұмысы барысында төлемдерді қабылдау жұмыстары жүргізілмеуі мүмкін. Бұл жағдайда төлемдер кешіктірілуі мүмкін, сонымен қатар инфроқұрылым төлемдеріның шамадан тыс артық шығын, энергияжабдықта- кәсіпорынмен құрастырылады. Сондықтан мұндай жағдайда энергияөткізудің қызметінде төлемдерді талап ету мәселесі туындайды.

Литература:

1. ВоротниикийВ.Э.,КомковаЕ.В.,ТуркинаО.В.,АпряткинВ.Н.Методыисредствавыявлениябезучетногопотребленияэлектрическойэнергииприналичииприборовучета.–М.:Диалогэлектро. – 2006. -49.

2. ЖелезкоЮ.С.Расчет,анализинормированиепотерьэлектроэнергиивэлектрическихсетях. -М.: НУ ЭНАС,2002.- 280с.

3. электрическихсетяхэнергосистем.-М.: Энергоатомиздат, 1983.- 368с.

4. БудзкоИ.А.,ЛевинМ.С.Электроснабжениесельскохозяйственныхпредприятийинаселенныхпунктов.-М.: Агропромиздат,1985.- 320с.

5. РД34.09.101-94.Типоваяинструкцияпоучетуэлектроэнергии приеепроизводстве,передаче и распределении.-М.: СПО ОРГРЭС, 1995.

6. И34-70-030-87.Инструкцияпорасчетуианализутехнологическогорасходаэлектрическойэнергиинапередачупоэлектрическимсетямэнергосистемиэнергообъединений.-М.: СПО Союзтехэнерго, 1987.

7. Методическиеуказанияпоопределениюпотерьэлектроэнергиииихснижениювгородскихэлектрическихсетяхнапряжением10(6)–0,4кВМестныхсоветов.-М.:ОНТИАКХ, 1981