ӘОЖ: 811.1/8
БІЛІМ БЕРУ МЕН БІЛІМ АЛУДАҒЫ ЖАҢА
ТӘСІЛДЕР
п.ғ.к.,
профессор Б.У. Курбаналиев,
«Ұлықбек»
атындағы жалпы орта мектебінің директоры А.К.
Құрманбеков
Резюме
Образования и
подготовки новых методов, а также "диалога на основе обучения и
воспитания" и "обучение для обучения", предоставляя широкий
спектр его в качестве основы для модуля.
Summary
Education and
preparation of new methods, and also "dialogue on the basis of educating
and education" and "educating for educating", giving a wide
spectrum him as basis for the module.
Осы жеті модульде
қарастырылатын білім беру мен білім алудагы жаңа тәсілдері,
сонымен қатар «Диалог негізінде оқыту және оқу»
және «Қалай оқыту керектігін үйрету» деген
атауларға негіз болып, соны кеңінен
қарастыратын модуль. Білім беру мен білім алу барысында
оқушылардың өзара білім алмасуын, оқушы мен
мүғалімнің арасындағы байланыстың негізгі кұралы диалог екенін
меңзейді. Осы диалог сабақ барысында тиімді қолданылса, оқушылар
өздерінің ойларын, козқарастарын жан-жақты, еркін
айтуына, дамуына комектеседі. Ал «Қалай оқыту керектігін уйрету»
оқушылардың алған білімдерін есте сақтап, қосымша
өздігінен ізденіп оқуға, ягни, білім жинау жауапкершілігін
түсінуге мүгалім қандай іс-әрекет жасауын
қарастырады.
Сыни
тұрғыдан ойлауға үйрету - окушылардың да,
мұгалімдердің де білім алу және білім беру үдерісінде
кез келген мәселені талқылай алуы, басқалардың
йдеяларын ой елегінен өткізіп,
сыни тұргыдан қарау. Сыни түрғыдан ойлау бақылау
мен тыңдау арқылы дэлелдер жинастыру, шешім қабылдамас бүрын саналы оймен
қорытындылау дағдыларын дамытуды қарастырады. Сыни
түрғыдан ойлау кобінесе қарсы пікір айтуға, баламалы
шешімдерді қабылдауға, ойлау және іс-әрекетімізге
жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын
болуға, үйымдастырылған қогамдық
әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауга
баулуды білдіреді. Білім беру үшін
бағалау және оқуды
бағалау – оқыту үдсрісінде балалар өздерінің
түсініктерін күра алатын белсенді окушылар болатын болса, онда
мүғалімдер мен оқушылар үшін осы түсініктің
мәнін білу аса маңызды, себебі ол оқыту барысында ілгсрі
қадамдарын айқындау мен оған қолдау
көрсету ушін қажет үғым болып табылады. Модульдің бүл
турінде мұғалімдер мен балалар үшін
оздерінің қандай мақсатқа жетуді көздейтінін, мақсатқа жету өлшемдерін түсіну не ушін
керек екенін білу маңызды. Білім беруде
акпараттық-коммуникациялық технологияларды пай-далану оқушыларға
гылыми ұғымдарды түсіндіруді және олардың
қабылдауын, түсінуін жеңілдетуге мүмкіндік беріп,
мугалімдерге сабақ беруде көмектесетін маңызды
қүрал болып табылады. Акпараттық-коммуникациялық
технологиялардың иялардың дамуы білімді бағалау және
пайдалану жүйесін де уақтылы өзгертіп отыруды талап етеді.
Осыған байланысты білім беруде қолданылатын әдіс-тәсілдер, эдістемелер, технологиялар жаңартылып
отырады. Сондықтан оқыту барысында осы технологияларды тиімді
қолдануды қажет етеді. Сабақ үдерісіне
ақпараттық-коммуникациялық технологияларды
еңгізген кезде теориялық және тәжірибелік білімдердің біртұтастығы
оларды ойланып қолдануды қамтамасыз етеді, ал бүл оқу
және окыту үдерістерін
жақсартуға жағдай жасайтын болады. Мектептегі
технологияларға мыналар жатады: теледидар
бағдарламалары, сандық іні-
теледидар. интернет, үялы телефон, үшқыр
қондырғылар, компьютер, ноутбук. Қазақстанның
жан-жақты дамып коркеюі ушін
талантты да қабілетті оқушыларды тауып, оларды білім беру барысында
дамыту өте маңызды. Дарынды
балаларды оқыту мүғалімдерден едәуір күрделі
ойлауды талқылауды және мүқият жоспарлауды талап етеді.
Дарындылық пен қабілеттіліктерді мүгалімдер, ата-аналар топтың басқа
мүшелері немесе балалардың өздері айқындай алады. Балалардың қабілеттіліктерін,
біліктілігін, әлеуетті
мүмкіндіктерін көрсету үшін оларға жағдай
туғызу қажет.
Жогары
деңгейлі қабілеттері бар
оқушыларды табуға арналған бес өлшем. Жады
және білім - тамаша жады және ақпаратты қолдану.
Ақпаратты пайдапану - түйінді идеяларды аныңтай білу,
түрлі көздерден алынған ақпараттарды
таңдай және тиісінше оңдей алу қабілеті. Ойлау
жылдамдығы — олар жоспарлауға көп уақыт жумсауы
мумкін, бірақ шешімдерге тез келеді. Проблемаларды шешу
ақпаратқа қосымшаларды енгізеді, сәйкессіздікті
көрсетеді, мазмүнын тез тусінеді. Қиындыққа қызығушылық - қызығушылықты арттыру
үшін. Олар аса қиын ойындарға және тапсырмаларға ұмтылады. Оқыту
барысында әр оқушыны
жан-жақты зерттей келе, мұгалім осы
өлшемдерге дәл келетін оқушыны
тауып және де сол олшемдерді өзгертуге,
қолдануға болатын тиімді, әр қилы тапсырмаларды қолданады. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру, бүл
модуль талантты және дарынды балаларды
оқыту тақырыбымен тығыз байланысты, себебі екі модуль де оқушылардың қажеттіліктерін
қанағаттандыруға бағытталған, сараланған оқытуа
қатысты болып отыр. Окушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес
білім беру және оқу балалар дамуында оқудың
қолжетерлігі дәрежесін анықтайтын кезеңдеріне қатысты «Білім беру мен оқытудағы жаңа тәсілдер» модулімен тығыз байланысты.
Әр түрлі жастағы балаларда байқалатын метасана
(түлганың өзін-өзі тануы және өз
когнитивтік үдерістері мен стратегиясын қарастыру) деңгейіне, балалардың
жас шамасына бейімделген
сындарлы диалогты ынталандыру стратегиясы да әр жастағы балалар
мүмкіндігіне сай беріледі.
Білім берудегі басқару жане
көшбасшылық. «Білім берудің кез келген жүйесіндегі
түрақты даму мен өзгерістердің сырттан енгізілуі
мүмкін емес, олар нақты сыныптардағы
мүғалімдердің тәжірибесі мен түсініктеріндегі
озгерісгердің бастау алуы керек» деген тұжырымға саяды.
Бағдарламаның негізгі идеясын сыни тұрғыдан
бағалау өзгерту және тәжірибе мен білім саясатын
қайта бағалау) нәтижесінде мүғалімдер
бастамасымен барлык деңгейлерде озгерістердің іске асырылатынына
негізделеді. Білім беру сияқты көшбасшылық та адамның
тұрақты дамуына әкелетін негізгі қабілеті болып табылады. Өзгеріс
үдерісі ой даму жолында қолайсыздық пен келіспеушілік тудыруы
ықтимал. Мүндай кезде озгеріс үдерісін басқару
оңай емес. Мұғалім
ретінде біз кейде езіміздің әрекет ету
мумкіндігіміз бен күш-қайратымызды жоғалтып
жатқанымызды сеземіз. Мүгалімнің көшбасшылығын дамытуға әсер етудің
ерекше түрі Жауапты қызметі бар немесе жоқ
мұғалімдер деп анықталуы мүмкін:
іс-тәжірибені жетілдіру
жумыстарын өз қолына алуға, өзгерістер
еңгізу үшін әріптестерімен стратегиялық шешімдер қабылдауга, кәсіби
білімді қүруға және таратуға ат салысуға
міндетті. Дамыту жүмыстарың
зерттеумен шатастыруға болмайды. Мүгалім дамыту
жүмысының көшбасшысы болып табылады. Баршамыз өз ісіне
берілген, жаңалықты жатсынбай қабылдайтын,
шәкірттің жанына нұр кұйып. омірде өзі де
бақытты болып, озгелерді де
бақытқа жеткізуді армандайтын, білім саласында көшбасшы, жаңашыл ұстаздар
қатарынан коріне берейік.
Пайдаланған әдебиеттер:
1.Н.Ә.Назарбаев «Болашақтың іргесін
бірге қалаймыз» атты Халыққа Жолдауы. 2011 ж.
2. ECTS users guide. - Brussels, February 2005 //
Internet: The Site of the European University Association (EUA):
http://europa.eu.intcomm /education/ programmes/socrates/ects/guide_en.pdf
3.
Глухов В. В., Шевченко Е. В. Европейское приложение к диплому: отражение
трудоемкости дисциплин // Болонский процесс: Обеспечение признания российского
образования за рубежом. СПб., 2004.
4.
Чистохвалов В. Н. Кредитные единицы входят в Российскую высшую школу // Высшее
образование в России. 2004. N 4.
5.
Чубик П. С., Боев О. В., Суржиков А. Л., Соловьев М. А. Опыт использования
кредитно-рейтинговой системы и Diploma Supplement в ТПУ / Сб. материалов
зонального совещания в ТПУ "Россия и Болонский процесс: задачи, проблемы,
перспективы", 11 - 12 мая 2004 г. //