Сарин Т. Б
М. Ґтемісов атындаєы Батыс Ќазаќстан мемлекеттік университетініѕ
математика мамандыєыныѕ магистранты
Ќашыќтан оќытуда жаѕа
технологияларды ќолданудыѕ ќажеттілігі
Ќазіргі уаќытта јлемде ќоєамныѕ аќпараттыќ
технологияларымен ќоса ќашыќтан оќыту технологиясы мемлекеттіѕ даму
кґрсеткіштерініѕ бірі болып табылады. Бїгінгі кїнде ќашыќтан білім беру іс
жїзінде ќолдану мјселесі барлыќ жоєарєы жјне орта оќу орындарыныѕ мамандарын
толєандыруда. Сондай-аќ білім алушыларєа болашаќ маман иесі ретінде ќарап
ќоймай білім беру жїйесін аќпараттандыру мен оќу процесінде жаѕа
технологияларды ќолданумен ќатар интеллектуалды-рухани,
жан-жаќты дамыєан, бјсекеге ќабілетті, шыєармашыл
тўлєаны даярлау бїгінгі кїнніѕ ґзекті мјселесі. Сондыќтан ќашыќтан оќыту
технологиясын оќу їдерісінде пайдалану мјселелері жаѕаша ќґзќарастарды ќажет
етеді.
Ќашыќтан оќыту - кез-келген білім саласында оќытушы мен
білім алушы бірге бола алмаєан жаєдайда, белгілі бір ара ќашыќтыќта аќпараттыќ
технологияларды кеѕінен ќолдану арќылы оќыту тјсілдері. Ќашыќтан оќыту білім
алушылардыѕ кґп жаєдайда, кейде, тіпті мїлдем оќытушыдан кеѕістік жјне уаќыт
тўрєысынан алыста болуымен сипатталады. Ќашыќтан білім беруде білім беру
процесініѕ ґзіне ыѕєайлы жерде, арнаулы оќу ќўралдары мен ґзіндік сабаќ кестесі
жјне оќытушысымен аќпараттыќ технологияларды яєни компьютер, интернет желісі
мен телекомуниќация ќўралдарын пайдалану арќылы байланысу мїмкіндігі бар білім
алушыныѕ бір маќсатќа баєытталєан жјне баќыланып отыратын ќарќынды ґзіндік
жўмысы ќўрайды.
Ќашыќтан білім беру процесінде еѕ алдыѕєы ќатарлы жаѕа
инновациялыќ јдістемелер мен жаѕа аќпараттыќ технологияларєа негізделген оќыту
ќўрал жабдыќтары ќолданылады. Сондыќтан да, оќытушылар мен білім алушылар
ќашыќтан оќыту тјсілі бойынша ќолданылатын ќез-ќелген жаѕа аќпараттыќ
технологиялар, ќомпьютер мен интернет жїйесінде жўмыс істеуді жетік білуі
ќажет.
Синхронды оќу жїйелерінде оќытушылар мен білім
алушылар белгілі бір уаќытта аспаптыќ јдістермен алыстан аќпараттар алуды, бір
бірімен сўхбаттасуды, сўраќтарєа жауап беруді жїзеге асырады.
Асинхронды оќу жїйелерінде білім алушы ґзініѕ оќу
уаќытын, мерзімін, жиілігін ґзі белгілеп отырады. Ол мўнда аќпараттар
жинаќтайтын, оны алыстан жылдам жеткізетін сан алуан компьютерлік жјне
телекоммуникациялыќ ќўралдар тїрлерімен жўмыс істей алуы тиіс. Осы баєытта
жоєарєы оќу орнында білім алуды кґздейтін жастарєа мектеп баєдарламасындаєы
информатика курсына ќазіргі кезеѕге сай келетін технологияларды, программаларды
оќыту кґзделсе екен деймін. Мысалы, Pascal програмалау тілініѕ орнына C++,
HTML, Excell, Power Point жјне т.б. Аталмыш программаларды ќолдана алатын оќушы
жаѕа єасырда жаѕа технологиялардыѕ дамуына їлес ќосып, оќушыларєа болшаќта
ќиындыќ тудырмайтыны сґзсіз.
Ќашыќтан оќыту
ќазіргі кезде internet арќылы телеконференциялар яєни аудиоконференция,
бейнеконференция жјне компьютерлік конференция арќылы жїргізілуде. Аталмыш
конференциялардыѕ ґзіндіќ ерекшеліктері, артыќшылыќтарымен ќоса мїмкіндіктері
шектеулі болып келеді. Телеконференциялар арќылы басќа білім салаларына
ќараєанда математика, физика, химия пјндерін оќытуда біраз ќиыншылыќтар
туындайды. Яєни, аудио, бейне аќпараттар арќылы оќыту мїмкін болєанымен
математикалыќ символдарды, формулаларды жеткізу мїмкін емес. Мўндай
формулаларды осы уаќытќа дейін білім алушыєа јлектрондыќ почтамен электрондыќ
баспа тїрінде немесе бейнетаспалар арќылы жеткізіліп, баєыт-баєдар берумен
шектеліп ќелуде. Десекте, XXI єасыр Internet технологиялардыѕ дамыєан кезеѕі.
Internet
технологиялардыѕ дамуына мына їш жаєдайдыѕ јсері мол:
•
Кез-келген оќу
моделін неєўрлым арзан жјне ыѕєайлы ќўралдармен бейнелеуге мїмкіндік беретін
Internet-технологиялардыѕ техникалыќ тўрєыда дамуы.
•
Internet жїйесіне
ќосылудыѕ ќарапайымдылыєы;
•
Жїйеге ќосылудыѕ
ќол жетімділігі.
Ќашыќтан оќыту барысында ќазіргі кезеѕде еѕ басты
мјселе internet технологияларды пайдалана отырып оќытушы мен білім алушы дјл
осы уаќытта дјріс, практикалыќ жјне семинар сабаќтарын интерактивті тїрде
ґткізуді кґздейді. Біраќ аталмыш пјндерден математикалыќ формулаларды ќолдана
отырып сабаќ тїсіндіру їшін таќта немесе интерактивті таќта, бейнекамера, интернет
ќўралдары ќажет. Ал, бўл ќўралдарды ќолдана отырып сабаќ жїргізуде немесе сабаќ
тїсіндіруде ќиыншылыќтар туындайтыны сґзсіз. Осылайша интернет технологияларды
пайдалана отырып онлайн режимінде дјл уаќытта білім беру процесін дамытуды
ќолєа алу ќажет.
Осы баєытта, ќашыќтан оќытуда онлайн режимінде жўмыс
істейтін жјне оќытушы мен білім алушыны дјл осы уаќытта интерактивті ќарым
ќатынас жасай алатындай программа жасаќтау ќажет.
Бўл программа ќашыќтан оќытуда мынадай
артыќшылыќтарымен ерекшеленуі керек:
·
Онлайн режимінде
аќпараттыќ баєдарламалыќ кешендермен ќамтамасыз етілген екі немесе одан да кґп
компьютерлер арасында дјл уаќытта аќпарат алмасу мїмкіндігіне ие болуы;
·
Математикалыќ
символдарды, формулаларды жјне графикалыќ тїрдегі аќпараттарды жїктей алуы;
·
Дјл осы уаќытта
аќпаратќа оќытушы мен білім алушылар бір-бірініѕ ќандай да бір енгізулер мен
тїзетулер орналастырып жатќанын кґруі;
Осы баєытта
жўмыстана отырып, практикалыќ жаєынан дјл осы уаќытта онлайн режимінде жўмыс
жасай алатын мынадай жобаны ўсынамын. Бўл жобада екі немесе одан да кґп
компьютерлер арасында байланыс орнатылып жјне текст тїріндегі аќпаратты алмасу
процесі жїзеге асырылады.
Мысалы, екі
компьютермен екі адамныѕ дјл уаќытта аќпарат алмастыруын ќарастырайыќ. Ол їшін
біз серверді іске ќосып, екі адамныѕ логині мен паролін сјйкесінше екі
браузерге (Internet Explorer, Google Ghrome) енгізіп «кіру» батырмасын шертіп
келесі бетке ґтеміз (сурет-1).
Сурет-1
Мўнда Google Ghrome бірінші компьютер, Internet Explorer
екінші компьютер деп ќарастырамыз. Осы бетте отырып «жіберу» батырмасыныѕ
ќасындаєы бос жолаќќа текст тїріндегі аќпараттарды бірінші компьтерден енгізіп,
«жіберу» батырмасын шерткенде енгізген аќпаратымыз осы жјне келесі
компьютерлердіѕ мониторларынан кґрініп, екінші немесе басќа компьютерлердіѕ
берген жауаптары да аєымдаєы компьютерлердіѕ мониторларынан кґрінеді (сурет-2).
Сурет-2
Ґздеріѕіз
кґріп отырєандарыѕыздай онлайн режимінде жўмыс жасай алатын бўл жобада аќпараттар
текст тїрінде єана беріліп жатыр, сонымен ќатар doc, jpeg, pdf, avi таєы басќа
аќпараттар тїрлерін осы жобада ќолдануєа да мїмкіндік бар, тек бір
жеткіліксіздігі математикалыќ символдардыѕ, формулалардыѕ дјл осы уаќытта
онлайн режимінде отырып жіберу ґзекті мјселе болып отыр. Егер біз математикалыќ
символдарды, формулаларды дјл осы уаќытта аєымдаєы компьютерлердіѕ барлыєына
жоєарыда кґрсетілгендей тјсілмен жібере алатын болсаќ, онда біз јлемде ќашыќтан
оќытуда ќолданылып жїрген «Кейс технологиясын» ыєыстырып, єылымда ерекше орын
алатын жаѕа технологияныѕ пайда болуына себепші боламыз.